Nie kto inny jak wyznawcy hinduizmu najbardziej utkwili w światowej świadomości przechodzenia na drugą stronę życia. Nawet ci, którzy nigdy nie zdecydowali się podjąć podróży do Indii, znają opowieści lub oglądali fotografie z najświętszego z możliwych miast: Varanasi, położonego tuż przy rzece Ganges.

Niewielu wie, że podobnie święte miejsce istnieje w Kathmandu, to najstarsza ze wszystkich świątyń Nepalu, ufundowana w V wieku Pashupatinath Temple. Od roku 1979 wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako rozległy obszar w którego skład wchodzą kolekcje świątyń, aśramów, obrazów i inskrypcji wznoszonych przez wieki wzdłuż brzegów świętej rzeki Bagmati.

Kilka legend związanych z tym miejscem powstanie świątyni przenosi nawet do roku 400 p.n.e. Świątynia Pashupatinath jest jedną z 275, które Najanmarowie (święci z Tamil Nadu) w okresie od VI do IX wieku czcili w wierszach, te świątynie Shivy należą do największych na tym kontynencie!

Ze względu na rządzące tu zasady wykluczenia białego człowieka, świątynia dostępna jest jedynie wyznawcom hinduizmu. Stałem więc przed nią, słuchając słów przewodnika i patrzyłem na tajemnicze piękno całkowicie przede mną zamknięte.

W obrębie kompleksu świątynnego jest jeszcze jedna świątynia, która rządzi się podobnymi zasadami to Guhyeshwari Temple (świątynia jaskiniowej bogini). Miejsce to słynie z przestrzeganego w niej wyjątkowego prawa, pobierania bardzo wysokich opłat za wejście do niej od ludzi białych, a nawet zabraniającego wchodzenia do niektórych jej części tym, którzy chociaż biali, są wyznawcami hinduizmu.

Na terenie kompleksu świątynnego Pashupatinath, znajduje się też niezwykła przestrzeń, miejsce do którego skierowałem swe kroki zaraz po otrzymaniu biletu wejściowego.

Po drugiej stronie świętej rzeki Bagmati, zachowując odpowiedni dystans i respekt dla zwyczajów oraz uczuć religijnych mieszkańców Nepalu, było mi dane obserwować obrządek przejścia, palenie zwłok. Tego dnia nie byłem przygotowany na zachwyt nad pięknem świata Zachodu, raczej chciałem poznać to, co zwykło nazywać się Wschodem.

Nie czułem, że drogę, podróż, miejsce urodzenia i zamieszkania, to co sprawia, że jestem tym kim jestem, zostawiam za sobą by móc fotografować zwłoki. To nie było przyczyną odwiedzin gath kremacyjnych nad rzeką Bagmati. Po podróżach do Indii, po dziesiątkach przeczytanych reportaży i zaznajomieniu się z jeszcze większą ilością literatury dotyczącą hinduizmu byłem ciekawy jak wygląda życie, nie śmierć, a właśnie tu mogłem się o tym naocznie przekonać.

To co zobaczyłem obiektywem aparatu, było przeżyciem większym niż zapamiętany przez kartę pamięci obraz kremacji, widziałem tam kwintesencję życia. Pomiędzy żałobnikami i zwłokami dzieliła mnie nie rzeka, różnica kulturalna i język, ale przede wszystkim tysiące lat współżycia z naturą, z naturalnym porządkiem zatrzaśniętym w cyklu narodzin i śmierci.

W moim obiektywie, widziałem śmierć, zaklętą w martwym ciele, a dookoła członków rodziny żegnających zmarłą z należytą czcią i szacunkiem. W tym samym czasie obserwowałem obok dzieci, które bawiąc się, przepychały i łowiły ryby. Wszystko to razem, na zewnątrz, w słońcu. Nieco wyżej, na schodach, siedziała starszyzna i rozmawiała ze sobą tak jak komentujący mecz krykieta obok przechodził młody chłopak z dziewczyną, trzymali się za rękę i widać było że bycie razem, sprawia im wielką radość.

Te widoki były dla mnie zupełnym przeciwieństwem tego co obserwuję w moim miejscu zamieszkania. Bowiem tu nie widzę uśmiechniętych dzieci tak bawiących się nad wodą, tylu członków rodziny dotykających i całujących zwłoki. W zamian doświadczam obrazu ludzi samotnych, rozłącznie przeżywających kolejny etap życia, zamkniętych pod dachem domu pogrzebowego z potomstwem pozostawionym pod opieką opłaconego opiekuna często nie mówiącego językiem dziecka. Przed moim obiektywem toczyło się zwykłe życie.

Ceremonia pogrzebowa zaczyna się wiele godzin wcześniej, zwykle w miejscu śmierci. Czterech lub dwóch ludzi niesie zwłoki nieboszczyka na bambusowych drągach. Niosą je wiele godzin, a czasem dni, a wszystko to po to by dotrzeć do rzeki. Śpiewają monotonne pieśni, w orszaku uczestniczy najbliższa rodzina i gdyby nie widok martwego ciała na noszach trudno by było nazwać to pogrzebem.

Potem kolejne godziny spędzone wspólnie na gaths, pożegnanie, przygotowanie stosu, namaszczenie ciała wonnymi olejkami, oczekiwanie na wygaśnięcie ognia i zwykłe spłukanie popiołu do wody. Ogień płonie kilka godzin, wraz z jego dymem unosi się dusza zmarłego. Wyznawcy hinduizmu uważają, że woda i ogień oczyszczają z grzechów, a wody świętej rzeki dodatkowo uwalniają z sansary, nieustannego wędrowania czyli cyklu reinkarnacji.

Jestem pewien, że nie byłem jedyną osobą, która w tym miejscu zadała sobie pytanie o porządek życia doczesnego. Odwiedziny tego miejsca stały się dla mnie następnym krokiem w podróży do innego świata, do tego co czekało na mnie za szybami samolotu, do tego co jak czułem, rozpoczynało we mnie pisać własną opowieść.

Podczas wędrówek przytrafiają mi się nieoczekiwane i niezaplanowane przygody. Będąc w Kathmandu zostałem zatrzymany przez tajnego policjanta. Chcecie wiedzieć jak to było?

Otóż wychodząc z hotelu, chociaż wcześniej przechodziłem tędy kilkukrotnie, spostrzegłem, że przebiegająca naprzeciwko hotelu droga ciągnie się niesłychanie pięknie od lewej do prawej lub po prostu od prawej od lewej. Jak szalenie długa sznurówka wije się, wypełniona gwarem silników i głosów chłopaków z przejeżdżających autobusów nawołujących do przechodniów niestrudzenie pokonujących dystans chodnikowych przejść.

Odczekałem więc jedną chwilę, wyciągnąłem z plecaka aparat i dając sobie odrobinę czasu by nie sfotografować tylko spalin z przejeżdżających pojazdów, szybkim skrętem wykonałem zdjęcie po lewej, a potem odwróciłam się i szybko nacisnąłem spust migawki po prawej. Za chwilę podszedł do mnie wysoki mężczyzna, w cywilnym ubraniu i poprosił o pokazanie mu zdjęcia na małym monitorku aparatu.

Nawet przez moment nie przyszło mi do głowy, że może to być fan ulicznej fotografii. Wyświetliłem ostatnie dwa kadry, a on poprosił dodatkowo o paszport… tłumacząc, że po drugiej stronie miejsca, z którego tak przyglądałem się pulsującej ulicy, znajduje się bardzo ważny budynek o jeszcze ważniejszym przeznaczeniu. O tej doniosłej tajemnicy nie miałem zielonego pojęcia! Naturalnie wszystko skończyło się dobrze.

Do dziś pozostało mi wspomnienie mężczyzny, który z nadzieją na podwyżkę, by wykazać się szefom bezgranicznym zapałem w powstrzymywaniu białych turystów przed brutalnym atakiem fotograficznym, zatrzymał mnie tuż przy falującej od ciepła ulicy.