Nic tak nie boli jak bezradność…

Obserwuję w mediach sytuację w Polsce, staram się wyrobić własne zdanie. Czytam informacje, które pojawiają się po obu stronach politycznej barykady, bo nie mam złudzeń, że o politykę tu chodzi.

Z jednej strony wierzę, że tysiące kobiet, a wraz z nimi młodzież, mają prawo do stanowienia o sobie. Po drugiej stronie stawiam prawo i rządzących, którzy egzekwują to prawo i tu powstaje dysonans. Jeżeli prawo stanowi o narodzie, o jego przywilejach i obowiązkach to, jakie może być to prawo, skoro obywatele go nie chcą? Czy jest to prawo obywatelskie, a może tych, którzy je ustanawiają, a następnie siłą egzekwują?

Gdzie zatem podziała się normalność? Niestety nie potrafię takowej zdefiniować, bowiem „prawdziwa normalność” dla każdej ze stron oznacza coś innego. Jest jednak mały, drobny element, który z każdej strony wygląda tak samo, są to cienkie, srebrne niteczki, których nieomal nie widać, a jednak tam są, one właśnie niosą nadzieję.

Jestem kobietą, usłysz mój krzyk

Wybór momentu na protest odgrywa bardzo ważną rolę, ma wielkie znaczenie, o tym wie każdy polityk i wiedzą o tym kobiety. Jeden z największych marszy kobiet walczących o pełne lub chociaż częściowe przyznanie im praw wyborczych miał miejsce w przeddzień inauguracji Woodrowa Wilsona na prezydenta w roku 1913. Dziś podaje się, że w marszu tym wzięło udział od 5000 do 8000 sufrażystek. Otrzymały pozwolenie na przemarsz i w ten sposób mogły przemaszerować tuż obok Białego Domu, otoczone tysiącami gapiów. Zostały zaatakowane przez zgromadzonych, którzy w ten sposób chcieli sprzeciwić się kampanii na rzecz prawa wyborczego kobiet. Nie tylko zostały oplute, ale rzucano w nie przedmiotami, a także atakowano fizycznie. Choć wiele kobiet zostało rannych, publiczne oburzenie przełożyło się na szersze poparcie dla ruchu wyborczego. Wkrótce potem ruch ten nazwano pierwszą falą feminizmu, która szybko wygasła gdy kobiety otrzymały prawo wyborcze.

Płonące staniki

Jednym z najbardziej spektakularnych, a dziś już legendarnych protestów, był ten, który odbył się we wrześniu 1968 roku gdy prawie 400 kobiet zaprotestowało przeciwko wyborowi Miss America. Kobiety z tzw. drugiej fali feminizmu biorące udział w tym wolnościowym zrywie, protestowały przeciwko publicznemu promowaniu „niedorzecznych standardów piękna”, którego symbolami stały się dla nich szpilki, makijaż czy staniki. Maszerowały wokół tzw. „śmietnika wolności”, wrzucając do niego po kolei przedmioty kobiecego ucisku. Dużą rolę w opisie tamtych wydarzeń odegrały media, nie przychylnie nastawione do tego rodzaju wydarzeń. Do dziś dnia pozostały plotki, anegdoty i niedopowiedzenia związane z tym wydarzeniem jak chociażby to, że w trakcie tego korowodu podpalono kosz, a rozochocone feministki wrzucały do niego i paliły przede wszystkim własne biustonosze. I choć dzięki mediom nieomal na całym świecie mit ten przetrwał w takiej czy innej formie, to prawda jest taka, że nic takiego nie miało miejsca, że to wierutna bzdura.

Kobiety kobietom

18 marca 1970 roku, grupka około 100 aktywistek wtargnęła do redakcji poczytnego magazynu dla pań zatytułowanego Ladies ‘Home Journal, odmawiając opuszczenia go przez ponad 11 godzin! Wśród listy żądań znalazły się punkty, w których kobiety domagały się, aby redakcja magazynu, prowadzona przez mężczyzn i narzucająca ich, czyli męski punkt widzenia, zatrudniła kobiety do edycji treści prezentowanych przez Journal. John Mack Carter, ówczesny redaktor naczelny nie zgodził się na rezygnację ze stanowiska, jednak przychylił się do projektu by fragment nowego wydania, w całości został przygotowany przez kobiety. Tak też się stało i już w sierpniu ukazał się w kioskach nowy i lepszy, bo kobiecy, Ladies ‘Home Journal. Trzy lata po tych wydarzeniach, starsza redaktor Leonore Hershey przejęła stanowisko redaktora naczelnego magazynu.

Nieratyfikowana poprawka do konstytucji Stanów Zjednoczonych

Jeden z głównych powodów powstania w latach ‘70 ruchów feministycznych tzw. drugiej fali został zainspirowany wstrząsającymi krajem, ciągłymi protestami związanymi z poprawką do konstytucji Stanów Zjednoczonych (Equal Rights Amendment – ERA). Poprawka ta miała za zadanie uchylić federalne i stanowe ustawy dyskryminujące kobiety i zapewnić by płeć nie wpływała na zakres praw kobiet i mężczyzn, by nie była przyczyną dyskryminacji. I choć dziś wydaje się to zupełnie proste i naturalne, to wówczas, ERA gwarantująca kobietom takie same prawa jak mężczyznom, stała się kamieniem milowym na drodze przyszłych zmian. Poprawka po raz pierwszy została przedstawiona Kongresowi Stanów Zjednoczonych w 1923 r., krótko po przyznaniu kobietom w Stanach Zjednoczonych praw wyborczych, ostatecznie w październiku 1971 r. uzyskano większość dwóch trzecich głosów w Izbie Reprezentantów, po czym 22 marca 1972 r. została uchwalona przez Senat Stanów Zjednoczonych większością dwóch trzecich głosów, a następnie przesłana do legislatur stanowych celem ratyfikacji przez co najmniej trzy czwarte z nich. W ciągu roku poprawkę zaakceptowały kongresy 30 stanów! Jednak kilka stanów, takich jak Illinois, uparcie stawiało opór i szybko zwróciło uwagę Narodowej Organizacji na rzecz Kobiet (NOW). Pierwsza demonstracja w Illinois miała miejsce w maju 1976 roku, kiedy NOW zorganizował około 16000 protestujących w Springfield, stolicy stanu. Kiedy jednak Illinois wciąż się opierało, grupa zorganizowała jeszcze więcej marszów. W Dniu Matki w 1980 r. przez centrum Chicago przemaszerowało ponad 90000 osób popierających ERA. W tym samym czasie gdy Illinois broniło się przed ratyfikacją tej poprawki, marsze ERA stały się jednym z ważniejszych symboli definiujących wysiłek ruchów kobiecych. Poprawkę do Konstytucji Stanów Zjednoczonych ratyfikowało 35 stanów, a ponieważ nie została uznana przez przynajmniej 38 stanów – nie weszła w życie jako 27. poprawka do Konstytucji. Przed rokiem 1982 kongresy stanowe Kentucky, Nebraski, Tennessee, Dakoty Południowej i Idaho już po ratyfikacji poprawki, przegłosowały wycofanie się z niej. Kolejne stany Nevada (2017), Illinois (2018) i Wirginia (2020) ratyfikowały poprawkę. Smaczku całej tej historii nadaje fakt, że w miesiąc po ratyfikacji przez Wirginię, Izba Reprezentantów przegłosowała… wsteczne jej usunięcie, lider senackiej większości z ramienia partii republikańskiej Mitch McConnell przedstawił się wówczas jako osoba niebędąca zwolennikiem poprawki.

Take Back the Night

Dziś, na całym świecie, wielu nie może sobie wyobrazić studenckich kampusów bez uśmiechniętych nastolatków wędrujących nocą od jednego do drugiego akademika, choć nie zawsze tak było. Pierwszy marsz, pod nazwą „Take Back the Night”, odbył się w Filadelfii w październiku 1975 roku, kilka dni po zamordowaniu Susan Alexander Speeth, mikrobiolog, która wracała samotnie do domu. Drugi marsz odbył się w roku 1976 w Brukseli kiedy kobiety z zapalonymi świecami spacerowały nocą po ulicach. Od tamtego czasu wiele się zmieniło i dzisiejsze marsze bardziej skupiają się na przeciwdziałaniu przemocy seksualnej. W roku 2001 grupa kobiet, które brały udział w pierwszych tego typu marszach, dzięki inicjatywie Katie Koestner aktywistki związanej z walką z przemocą seksualną, utworzyła Fundację pod nazwą „Take Back the Night”, pomagając w działalności innych kobiet w Stanach Zjednoczonych oraz na świecie. Marsze te do dziś dnia odbywające się corocznie w miastach na całym świecie w połowie poświęcone są pomocy kobietom dotkniętym przemocą, a po części protestom przeciwko tej przemocy.

The Million Mom March

Prawdziwie oddolny ruch kobiet, który zorganizowany pocztą pantoflową, co sprawia, że jego frekwencja jest jeszcze bardziej godna podziwu, odbył się w 2000 roku pod nazwą Marsz Miliona Mam. Wyobraźcie sobie, że około trzech czwartych miliona ludzi pojawiło się w Washington’s National Mall, aby opowiedzieć się za ściślejszą kontrolą dostępności do broni. Marsz ten, w którym wzięli udział politycy i celebrytki, dotarł również do „ściany śmierci”, gdzie widniało wówczas 4001 nazwisk osób, które padły ofiarą przemocy z użyciem broni. Podobne marsze satelitarne odbyły się w ponad 70 innych miastach, zwiększając w ten sposób, całkowitą liczbę demonstrantów i demonstrantek do około miliona!

Subtelnie podglądając wpisy Pauliny Młynarskiej, natrafiłem na taką oto muzyczną perełkę jak ta powyżej. Gdy się mieszka dość daleko od serca tych wydarzeń, a i dostęp ma się także nieco ograniczony, to takie utwory, jak ten, z takim przekazem, kolorytem, zachłannością życia i emocjami wpisanymi w polskie realia – dodają energii i to pozytywnej energii. Justyno dziękuję!