Niedziele w polskim Chicago, po długiej przerwie spowodowanej pandemią, stały się ostatnimi czasy dniami wielkich wydarzeń. Kończą się bowiem pewne historie, a zaczynają nowe. Organizatorzy jeden przez drugiego, przygotowują, a to koncerty, a to kawiarniane wieczorki, wystawy, a czasem nawet tzw. dalekie wycieczki. Zawiązują się też nowe znajomości. Niedziela 16 października, należała do jednej z takich.

Koncert, na którym miało mnie nie być, to srebrny koncert jubileuszowy, zarówno organizatora, czyli PaSO jak i samego artysty – Marcina Wyrostka. Sprawy się nieco skomplikowały, dając mi nieco swobody. W ten sposób mogłem uczestniczyć w koncercie. Z muzyką tak już jest, że jeśli dobrze podana, to nie tylko zalśni prawdziwymi kolorami, lecz przyćmi wszytko dookoła i nie trzeba będzie jej ubierać w światła, dymy i skąpo odziane dziewczęta.

Koncert przygotowany został zgrabnie. To znaczy nie tylko z powodu samej swej muzycznej treści, ale przede wszystkim z powodu tego czego na scenie widać nie było. Aby prawdziwie zabrzmiała muzyka w wykonaniu części orkiestry z wielkimi kotłami, muzyków ze skrzypcami, gitarami, fortepianem i wszelkiego rodzaju przeszkadzajkami perkusyjnymi, potrzebne były „słowa” dla tych wszystkich instrumentów. Poprawnie ułożone, napisane partytury, nuty. To było wyzwanie nie dla każdego, tego jestem pewien.

Ta część muzycznego widowiska, w której Wojciech Niewrzoł, zanim chwycił za batutę, rozegrała się poza moimi oczami. Ile czasu potrzebował na pracę ze świetnymi muzykami, wie tylko on jeden, ale jestem pewien, że wyzwanie to dla wielu nie byłoby ani łatwe, ani proste. Efekt końcowy długiego stresu i zdenerwowania, przekłada się na efekt końcowy jubileuszowego koncertu, którego świadkami, zostali przybyli tamtego wieczoru goście.

Jak to już jest w tego przypadku uroczystościach, całość wymagała odpowiedniego otwarcia, w którym miały się znaleźć podziękowania sponsorom i ułamek czasu dla tych, którzy potrzebują zaistnieć. Tak się stało. Byli więc goście w światłach reflektora, był i tłumacz, którego z wielką gracją, na wysokim poziomie, odgrywał Zbyszek Banaś, był też i nowy konsul generalny Paweł Zyzak, był prezes zarządu Arie Zweig i była też gospodyni tego wieczoru Barbara Bilszta. Byli również muzycy, bo to o nich przecież najbardziej chodziło. Prawda jest taka, że kultura nie jest obecnie w najlepszej kondycji, wie to każdy, kto czyta, chodzi do kina i słucha muzyki, nie wspominając już wizyt w muzeach. Zatem ten przydługi wstęp na początku koncertu, potrzebny był wszystkim, po obu stronach sceny.

Marcin Wyrostek to bezsprzeczny i w żadnej mierze niepowtarzalny wirtuoz akordeonu. Jest absolwentem Państwowej Szkoły Muzycznej w Jeleniej Górze, jest absolwentem Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, a obecnie także wykładowcą w macierzystej uczelni na Katedrze Akordeonu. Jest też członkiem Amerykańskiego Stowarzyszenia Akordeonistów. Artysta jest także założycielem i liderem projektów: Tango Corazon, Coloriage, Music and Dance Show. Jest również producentem i wydawcą własnych albumów, producentem tras koncertowych oraz koncertów galowych. Marcin jest przede wszystkim kreatywny i co najważniejsze, bardzo naturalny w tym co robi na scenie, a na scenie gra tak, że każdy zapomina o mijającym czasie. Jest do tego mistrzem improwizacji, a to jest prawdziwą sztuką, by jednym swoim występem, wejść w dialog ze zróżnicowaną publicznością zebraną w jednym miejscu i w jednej chwili zauroczyć ich swoją muzyką.

Od zarania dziejów zwykłe wydarzenia przypisywane były wielkim lub mniejszym wydarzeniom kosmicznym, spektaklom na niebie. Znajdowało to swoje odbicie w języku i obyczajach, rozróżniało kulturę członków różnych społeczeństw. Każde z nich podkreślano dźwiękami. To muzyka, ponad podziałami językowymi, prawnymi czy nawet wierzeniami, potrafiła połączyć ludzkie grupy wędrujące przez ogromne, otwarte przestrzenie. To muzyka stworzyła uniwersalny język wyrażania radości, miłości i smutku. Jednych nawoływała do walki, a innym pomagała przy pracy, później byli też i tacy, których dźwiękowa twórczość przetrwała setki lat, by nieomal w niezmienionej postaci dotrzeć do dnia dzisiejszego.

Demokracja wymaga świadomych obywateli, a muzyka świadomych słuchaczy, którzy bez żadnych ograniczeń mogą czerpać radość z fenomenalnych interpretacji utworów muzycznych wykonywanych przez Marcina Wyrostka. Tego wieczoru w sali Fundacji Kopernikowskiej jego swoboda na scenie, zgrabne poruszanie się pomiędzy różnymi stylami i szybkie zmiany nastrojów, dogłębnie poruszyły zebranych.

Jak wcześniej napisałem, należałem do grona tych, których ta muzyka dotknęła, otworzyła inną czasoprzestrzeń, przywołała inne skojarzenia i pozostawiła po sobie mnóstwo wspomnień. Słuchając jego Palinki, Śmierci Marii Królowej Szkotów, a przede wszystkim fragmentu To Ostatnia Niedziela, a potem autentycznie dynamicznego utworu zatytułowanego Zrywany, przyszła mi do głowy pewna myśl. Przez cały czas byliśmy okłamywani. To nie jest nic nowego. Kilka lat temu, w roku 2018 podczas drugiej edycji festiwalu Chopin IN The City, miałem okazję przysłuchiwać się Mari Pomianowskiej w grze na suce biłgorajskiej. Wysłuchać jej opowieści o muzyce, dawnych tradycjach z nią związanych i drodze instrumentów, jaką musiały przebyć, by dotrzeć do Polski. To wtedy podczas tych koncertów zrozumiałem, co naprawdę znaczy muzyka folkowa, co straciłem, słuchając przez minione lata, wciskanej przez głośniki muzycznej propagandy. I takie odniosłem wrażenie podczas jubileuszowego koncertu Marcina Wyrostka, on swoją muzyką, jej interpretacją, wykonaniem i tym ile sił wkładał w swoją muzyczną opowieść – oddawał słuchaczom coś więcej, niż tylko kolejne nutki na pięciolinii, opowiadał o polskości. Snuł opowieść o pięknie, dobroci i o ucieczce. I gdy podczas bisu, na swoim czerwonym akordeonie, zagrał Children of Sanchez, Chucka Mangione z 1978 roku wiedziałem, że się nie mylę. Tam w filmie o tym samy tytule, córka próbuje uwolnić się od apodyktyczności ojca i stać się samodzielną kobietą. Tu na scenie, przed oczami widowni odbywał się spektakl przemieniania, gdzie zakuty w muzyczne kajdany zobowiązań wobec masowej kultury muzyk, wzlatuje na wyższe poziomy, uchyla drzwi do innego wymiaru, pozostawia je otwarte i ci, którzy za nim podążą, będą spełnieni.

Przecież jest tak, że muzyka pozostaje, zmieniają się tylko instrumenty. W końcu tyle już ludzkich istnień chodziło przed nami tymi samymi drogami, dziś tego nie pamiętamy. Zmieniły się imiona.