Poezja nie jest i nie będzie prostym instrumentem politycznej manipulacji. Jest raczej szalenie ostrym i precyzyjnym narzędziem rozkrawającym tłuste ciało rzeczywistości by odsłonić i pokazać to co pod nim ukryte, często niewygodne lub brzydkie. Dla wielu zrozumienie tego widoku jest niemożliwe, większość spadnie z klifu ufając masowej kulturze, ale to już zupełnie inny temat.

Jednym z moich ulubionych poetów jest William Blake, angielski poeta, pisarz, rytownik, malarz, drukarz i mistyk, prekursor romantyzmu. Przez współczesnych nazywany często Mad Blake (szalony Blake), w literaturze angielskiej zaliczany czasem do grona poetów wyklętych. W książkach do języka polskiego, tuż obok wierszy Blake’a, umieszczano kiedyś rysunki jego pewnych prac malarskich, znakomicie prezentujące to co drobnym drukiem napisano o romantyzmie.

W wierszu Williama Blake’a „Mentalny podróżnik” ukryty jest pewien wers, który wyjaśnia jedną z wielkich tajemnic myśli starożytnej i współczesnej. Blake napisał tam tak: „The eye altering alters all” (Oko zmieniające zmienia wszystko). Wiadomo przecież, że nasze własne myśli i uczucia zabarwiają, dodają kolorów naszemu doświadczeniu świata. Jednak słowa użyte przez Williama Blake’a, opisują drogę, która prowadzi nas nieco dalej.

Znaczenie tego wersu wybiega poza zwykłe ramy mego bloga, bowiem czytelników mam tu różnych. Najłatwiej byłoby gdybym napisał to w ten sposób: to, jak postrzegamy świat, zmienia świat, nie jesteśmy bowiem tylko biernymi obserwatorami rzeczywistości, ale ściśle z nią współpracujemy.

William Blake często identyfikowany jest jako poeta-wizjoner, chociaż dla jego współczesnych nigdy nie było jasne, czy widział rzeczy, których inni nie mogli zobaczyć, czy być może widział rzeczy, których nie było wcale.

Jego wizje i prowadzenie rozmów z zaświatami zaczęły się dość wcześnie bowiem w wieku czterech lat przeraził się widoku Boga, pochylającego się w jego oknie. Kilka lat później jego ojciec zagroził mu biciem, gdy ten upierał się, że widział drzewo pełne aniołów, które „bawiły się każdą gałązką jak gwiazdy”.

Oprócz tego przerażającego spotkania z Bogiem, Blake pozostał niewzruszony na podobnie nieziemskie spotkania. W różnych okresach swego życia spotykał się Mojżeszem, Dante, Dziewicą Maryją czy Archaniołem Gabrielem. Znana jest opowieść jednego z jego przyjaciół, który obserwował Blake na spacerze jak ten wdał się w ożywioną rozmowę z kimś, kogo nie było widać. Na pytanie przyjaciela z kim tak rozmawia ten odrzekł, że z Apostołem Pawłem.

Obecnie jest niemal pewne, że gdy wyznasz, iż widzisz rzeczy, których inni nie widzą, uznany zostaniesz za osobę pełną urojeń, a jednak na naszych oczach trwa walka tego co niewidzialne gołym okiem, a pod mikroskopem w świetle nauki, ujawnia swe prawdziwe oblicze. Na naszych oczach dzieją się wydarzenia, których nie widzą mężczyźni, a kobiety mają odwagę o tym głośno mówić. Czy oznacza to, że nie istnieją one wcale?

W zakresie, w jakim rozciąga się nasz świat widzialny, co może zobaczyć nasze oko, a czego nie może dojrzeć nawet uzbrojone „w szkiełko”, ma oczywiście znaczenie, decydujemy co można lub powinno być widziane. Blake gardził tym, co nazwał „pojedynczą wizją” naukowego światopoglądu Izaaka Newtona. W innym wierszu Auguries of Innocence napisał tak: „Jesteśmy prowadzeni do wiary w kłamstwo / Kiedy widzimy patrząc nie przez oko”.

Jak daleko może zobaczyć oko? Jak daleko można sięgnąć w przyszłość by ocenić zniszczenia z dziś i wczoraj? Wydaje się, że w odpowiednich okolicznościach Blake nam pisze, że widzimy wieczność. Rodzi się jednak pytanie, ilu z nas widząc teraźniejszość spróbuje powstrzymać politycznych fanatyków prowadzących w przyszłość zniszczenia. Podobnie napisał o tym fenomenie Allen Ginsberg w wierszu, którego tytuł…

The Eye Altering Alters All

Many seek and never see,
anyone can tell them why.
O they weep and O they cry
and never take until they try
unless they try it in their sleep
and never some until they die.
I ask many, they ask me.
This is a great mystery.